Duszność Nerwicowa

Nadmierna wentylacja płuc może powodować spadek zawartości dwutlenku węgla we krwi z następowym przesunięciem pH w stronę zasadową. Zjawisko to może pociągnąć za sobą szereg objawów wtórnych: uczucie drętwienia kończyn, parestezje, niekiedy nawet typowe napady tężyczki, obniżenie odcinka ST i spłaszczenie T w elektrokardiogramie. U niektórych chorych zaburzenia oddechu podczas napadu nerwicowego są mniej jaskrawe. Ograniczają się do uczucia dławienia w gardle, niemożności wykonania głębokiego wdechu, czasem bez żadnych uchwytnych zmian w rytmie oddychania.

Duszność rzadko bywa jedyną skargą chorego podczas napadu nerwicowego. Zazwyczaj towarzyszą jej inne charakterystyczne dolegliwości: drętwienie rąk i nóg (często tylko lewej połowy ciała), drżenie kończyn lub całego ciała, kołatanie serca, ból w okolicy sercowej, uczucie zasłabnięcia. W przeciwieństwie do duszności pochodzenia krążeniowego, duszność nerwicowa nie wykazuje zależności od położenia ciała — chorzy nie mają na ogół tendencji do przyjmowania pozycji siedzącej, raczej leżą bezwładnie w czasie napadu.

Lekarze nie znajdują zmian osłuchowych w zakresie klatki piersiowej, a także istotnych odchyleń od normy przy badaniu serca z wyjątkiem przypadków, gdzie nerwica nawarstwiła się na organiczną chorobę serca.

Duszność nerwicowa występuje u wielu chorych jako dolegliwość przewlekła, w okresach międzynapadowych. Właściwa ocena takiej duszności opiera się przede wszystkim na wnikliwie zebranym wywiadzie. Zwraca uwagę brak wyraźnego związku duszności z wysiłkiem fizycznym. Zaburzenia oddechu występują okresowo, czasem zupełnie niespodziewanie dla chorego, czasem pod wpływem emocji lub znużenia pracą umysłową. Jeżeli pojawiają się po wysiłku fizycznym, to w sposób niestały – taki sam wysiłek raz powoduje duszność, a innym razem nie, przy czym ważną rolę odgrywają okoliczności emocjonalne towarzyszące wysiłkowi. Charakterystyczną skargą chorych jest niemożność wykonania dostatecznie głębokiego oddechu. Obserwując tych chorych można często zauważyć, że normalny rytm oddechowy przerywany jest u nich od czasu do czasu głębokim wdechem, jakby „westchnięciem”. W krańcowych przypadkach zmiany te mogą być tak nasilone, że prawie uniemożliwiają choremu prowadzenie normalnej rozmowy. Duszność nerwicowa często nasila się w pomieszczeniach zamkniętych.

W ustaleniu właściwego rozpoznania pomaga obecność innych objawów nerwicowych — typowych bólów w okolicy sercowej, łatwego wyczerpywania się podczas pracy, stanów podgorączkowych uporczywie utrzymujących się przy prawidłowym opadaniu krwinek. Nierzadko pomaga także analiza sytuacji życiowej chorego i wykrycie prawdopodobnych konfliktów nerwicorodnych. Rozpoznanie potwierdza wreszcie brak zmian w narządzie oddechowym i w układzie krążenia, które mogłyby tłumaczyć duszność oraz prawidłowe wyniki pomiarów spirometrycznych.

W praktyce największe trudności rozpoznawcze nasuwają przypadki, gdzie nerwicowe zaburzenia oddechu dołączają się do poprzednio istniejącej organicznej choroby serca. Zdarza się to nierzadko tam, gdzie sama choroba serca jest dla chorego źródłem lęku, sprzyjającego rozwojowi nerwicy, a więc w przebiegu choroby wieńcowej, zwłaszcza u rekonwalescentów po zawale serca w okresie pierwszych prób powrotu do normalnego trybu życia, w chorobie nadciśnieniowej, zwłaszcza w jej okresie początkowym, niekiedy u chorych z wyrównanymi wadami serca. Skargi na duszność u takich chorych nasuwają oczywiście podejrzenie rozpoczynającej się niewydolności krążenia. Właściwa ocena charakteru duszności wymaga często dłuższej obserwacji chorego. W przypadkach wątpliwych pomóc może próba bezdechu przed i po hiperwentylacji. U człowieka zdrowego oraz u chorych z dusznością pochodzenia sercowego lub płucnego hiperwentylacja wyraźnie wydłuża czas dowolnego bezdechu. U wielu chorych z nerwicowymi zaburzeniami oddechu brak takiego wpływu, a nawet przeciwnie: czas dowolnego bezdechu skraca się po hiperwentylacji.